Historia

Historia Klubu 

Trudne początki klubu - Z.K.S. „Stal” 
Tym artykułem chcę przybliżyć pierwsze lata klubu sportowego Z.K.S. „Stal” Stalowa Wola. Od razu na wstępie mówię że materiał jest wyrywkowy. Na dzień dzisiejszy materiały i archiwum klubu nie istnieje lub jest w prywatnych rękach. Całość jest moją żmudną pracą nad dotarciem do historii klubu, która tak naprawdę jest już dzisiaj zapomniana. Może kiedyś zostanie rozbudowana bo materiałów jest więcej i to dopiero przedsmak tego co może kiedyś doczeka się scalenia w jedną całość. 

1938 - 1945 
Założycielem klubu piłkarskiego w Stalowej Woli jest ślązak Feliks Olszak. Urodził się 2 września 1904 roku w Karwinie, miał brata Wacława, który był starszy o dwa lata od Feliksa. Uzyskał dyplom inżyniera hutnika Akademii Górniczej nr.133 w 1927 roku. W latach 1931 – 1935 został Dyrektorem Budowy Huty „Stalowa Wola”. Ogólnie w 1938 roku związał się z nową powstającym miastem „Stalowa Wola”. Właśnie w tym roku z jego inicjatywy powstaję klub sportowy - KS Stalowa Wola. W pierwszym roku działalności klub dysponował boiskiem piłkarskim bez bieżni i trybun. Zawodnicy tego klubu byli amatorami, trenowali po godzinach pracy a mecze rozgrywali w niedziele. Pierwszym meczem jaki rozegrali piłkarze Stalowej Woli było spotkanie piłkarskie między Junakami Budującymi Miasto a Klubem Sportowym - Stalowa Wola. Mecz został rozegrany 4 maja 1939 roku, wynik spotkania to remis 1:1, spotkanie rozegrano na boisku w Stalowej Woli. Gdy rankiem 1 września 1939 roku wybuchła wojna, życie sportowe miasta zamarło. Twórca klubu po wybuchu II wojny światowej walczył w Wojsku Polskim na Zachodzie. Po wojnie zamieszkał w Anglii i od 1952 roku został członkiem Rady Akademickiej Szkół Wyższych w Londynie – PUC (1945 -1946). Od 1952 roku zostaje wykładowcą Akademii Górniczo – Hutniczej, jako profesor nadzwyczajny, profesor zwyczajny i kierownik Katedry Metalurgii Stali od 1958 – 1965. Rektor AGH od 1958, 27 stycznia 1965 roku zmarł twórca stalowowolskiego klubu piłkarskiego. Pierwszym trenerem klubu był zawodnik Cracovii Kraków - Karol Walkowski. 

W tym czasie wojna zahamowała rozwój stalowowolskiego sportu. Stadion sportowy stał się dla niemieckiego wojska placem apelowym. Jak się okazało w czasie okupacji hitlerowskiej, sprzęt piłkarski przechowano. Takie osoby jak Ludwik Nizioł, Mieczysław Kania i Henryk Białecki ukryli kostiumy i piłki w swoich domach. Można było rozgrywać w tajemnicy mecze piłkarskie tak jak to robiono w Krakowie czy w Warszawie podczas wojny. Dochodziło do nielegalnych spotkań z zespołami Opatowa, Janowa Lubelskiego, Tarnobrzega, Kraśnika, Rozwadowa. Ale najwięcej meczów rozegrali stalowowolscy piłkarze z drużyną Woli Rzeczyckiej, w której występowali aż trzej bracia Kołodziejowie: Tadeusz, Wincenty i Józef. Zwykle stawką w meczach były produkty żywnościowe, o których wspomina Bogusław Kwiatkowski. W 1942 roku w Rozwadowie rozwieszano nawet plakaty o meczu między Stalową Wolą a Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół” z Rozwadowa. Niemcy natychmiast zareagowali, wieloma aresztowaniami. Zawody miały się odbyć niedaleko stacji kolejowej. Przed rozpoczęciem meczu na boisku pojawili się gestapowcy, kilku graczy wtedy aresztowano m.in. Henryka Białeckiego i Stefana Żrałka ze Stalowej Woli. Większości zawodników udało się zbiec. 

1945 - 1950 
Po wojnie nowym prezesem klubu został Kazimierz Radźwicki. Funkcje trenera przejął kolejny zawodnik Cracovii – Stanisław Malczyk. Malczyk (ur.28 luty 1910 w Krakowie, zm. 13 lutego 1973 w Krakowie), polski piłkarz, napastnik. Długoletni piłkarz Cracovii, trzykrotnie zdobywał tytuł mistrza Polski w 1930, 1932, 1937, w pierwszej połowie lat 30 – tych, miał niepodważalną pozycje w krakowskim zespole. W reprezentacji Polski debiutował 2 października 1932 roku w meczu z Rumunią, ostatni raz zagrał w 1935. Właśnie ten trener w późniejszych latach utworzył bardzo dobrą drużynę z młodych zawodników, a jej trzon tworzyli tacy znani piłkarze jak Rudolf Patkolo, Jerzy Famulski, Zdzisław Nowak, Zbigniew Opoka, Józef Będkowski, Ryszard Kozerski i Józef Hawryło. Na mecze piłkarskie w tym okresie przychodziły tłumy fanów. 

17 września 1949 roku powracająca z Przemyśla drużyna Stali Sosnowiec, rozegrała w Stalowej Woli towarzyskie spotkanie z miejscowym Z.K.S. „Stal”. Po żywej i ciekawej grze, mecz zakończył się zwycięstwem gości w stosunku 3:0 (2:0). Goście pokazali przede wszystkim ładną grę techniczną i zespołową. Trudno było w zespole wyszukać słabe punkty, gdyż całość wypadła na poziomie. Główną przyczyną porażki gospodarzy była zbytnia nerwowość graczy którzy nie są jeszcze przyzwyczajeni do spotkań z drużynami wysokiej klasy. 

18 września 1949 roku spotkaniem z Kolejarzem w Jarosławiu, Stal Stalowa Wola rozpoczęła rozgrywki klasy A podokręgu przemyskiego. Terminarz klasy A podokręgu przemyskiego:
18.09 Kolejarz Jarosław – Z.K.S. „Stal”
23.09 Z.K.S. „Stal” – Cukrownia Przeworsk
2.10 Ogniwo „Elektro” Nisko – Z.K.S „Stal”
9.10 Z.K.S. „Stal” – Gwardia Lubaczów
16.10 J.K.S. Związkowiec Jarosław – Z.K.S „Stal”
Gospodarze są wymienieni na pierwszym miejscu. 

16 października 1949 roku Związkowiec Jarosław podejmował u siebie klub Z.K.S „Stal”. To spotkanie wygrała drużyna ze Stalowej Woli 1:2 (1:2). W sezonie wiosennym 2 kwietnia 1950 roku w związku z unieważnieniem meczu piłkarskiego „Ogniwo” Nisko – „Stal” Stalowa Wola o mistrzostwo klasy APPN, powtórzenie powyższych zawodów nastąpiło w ubiegłą niedzielę czyli 2.04, zwyciężyła Stal w stosunku 2:4 (0:3). Mecz rozpoczął się przy silnych obustronnych atakach. Oba zespoły dążyły od pierwszych minut gry do narzucenia swej taktyki. Udało się to gościom, którzy mieli w pierwszej fazie gry dość dużą przewagę, czego dowodem są trzy bramki. Miejscowi ograniczali się wyłącznie do sporadycznych ataków oraz do defensywy. Po zmianie pól zaznacza się chwilowa przewaga gospodarzy, jednak „Stal” opanowuje boisko, a ataki są coraz groźniejsze. Gracze „Stali” okazali się lepsi technicznie. Bramki dla zwycięzców zdobyli Kozerski 2, Serafini 1 oraz 1 samobójcza. Dla „Ogniwa”, Wojtak i Jagódka. 10 kwietnia 1950 „Stal” Stalowa Wola rozegrała towarzyski mecz piłkarski między dwoma leaderami klasy A okręgu rzeszowskiego i przemyskiego. Rywalem Z.K.S. „Stal” była ta sama imienniczka z Mielca. Mielecka „Stal” przegrała to spotkanie stosunkiem 3:0 (2:0), zawody toczyły się przy lekkiej przewadze gospodarzy, którzy byli lepsi kondycyjnie. Gra szybka i ciekawa. Bramki dla zwycięzców zdobyli: Serafini, Famulski i Kozerski z karnego. Kolejny mecz do jakiego dotarłem jest z 16 kwietnia 1950 roku – „Stal” podejmowała u siebie Kolejarz Jarosław 4:0 (3:0). Gra toczyła się przy silnej przewadze „Stali”. Goście ograniczali się wyłącznie do wypadów, w 5 minucie Bączyński strzela pierwszą bramkę z wolnego. W 31 minucie z rogu bitego przez Sklenera, Famulski zdobywa drugą bramkę. W 44 minucie ten sam gracz pięknym strzałem ustala wynik do przerwy. Już w pierwszej minucie po przerwie gospodarze silnie atakują, lecz obrońcy gości, dalekimi wykopami ratują swą bramkę. W 58 minucie Sklener ustala wynik dnia. Najlepsi z drużyny gospodarzy – Famulski, Sklener, Bączyński i Buczyński. 23 kwietnia 1950 roku, drużyna „Stali” miała wyjazd na spotkanie z Związkowcem (Przeworsk). Mecz między dwoma najpoważniejszymi kandydatami na mistrza klasy A przemyskiego OZPN zakończył się nieznacznym zwycięstwem gospodarzy, którzy byli lepsi technicznie i przeważali przez cały czas meczu. Autorem jedynej bramki był Modras w 29 minucie drugiej połowy gry. Po tym zwycięstwie Związkowiec Przeworsk wysunął się na pierwsze miejsce w tabeli. 

26 maja 1950 roku wybierano nowe władze przemyskiego podokręgu piłkarskiego. Walne zebranie na wniosek delegata „Stali” Stalowa Wola jeszcze wtedy obywatela Zygmunta, poparte przez obywatela Iwanciowa (Kolejarz Jarosław) wypowiedziało za umożliwieniem klubom, wnoszenia protestów w wypadkach jedynie i szczególnie uzasadnionych z równoczesnym utrzymaniem kaucji odwoławczej ustalonej swego czasu przez PZPN dla klasy A 10.000 zł i dla klasy B i C 5.000 zł. W trakcie zebrania został powołany nowy zarząd podokręgu piłkarskiego w skład którego wchodził: obywatel Klarczyński (Stal Stalowa Wola). To dobitnie pokazuje że działacze Z.K.S. „Stali” liczyli się w podokręgu przemyskim. 

W roku 1950 ilościowy stan sportowców – piłkarzy, sekcji zrzeszonych w przemyskim podokręgu piłki nożnej przedstawiał się następująco:
Związkowiec Przemyśl – 387 piłkarzy
J.K.S. Związkowiec Jarosław – 241 piłkarzy
Kolejarz Przemyśl – 219 piłkarzy 
Kolejarz Jarosław – 196 piłkarzy
Związkowiec Przeworsk – 104 piłkarzy
Z.K.S. „Stal” Stalowa Wola – 96 piłkarzy
„Ogniwo” Nisko – 77 piłkarzy
Gwardia Przemyśl – 68 piłkarzy
Kolejarz Rozwadów – 52 piłkarzy
Gwardia Jarosław – 45 piłkarzy
Kolejarz Przeworsk – 45 piłkarzy 
Gwardia Lubaczów – 45 piłkarzy
Związkowiec – Orzeł Rudnik 41 piłkarzy
Budowlani Przemyśl – 38 piłkarzy
LZS Medyka – 34 piłkarzy
LZS „San” Rozwadów – 33 piłkarzy
WKS Pościg – 30 piłkarzy
LZS Żurawica – 27 piłkarzy
LZS Wyszatyce -18 piłkarzy
Gwardia Przeworsk – 18 piłkarzy
Unia Piła Leżajsk – 15 piłkarzy
Gwardia Nisko -13 piłkarzy
WKS „Start” Jarosław – 12 piłkarzy

7 czerwca 1950 roku w Nowinach Rzeszowskich zamieszczono terminarz rozgrywek o wejście do II ligi grupy IV. Dwie drużyny woj. rzeszowskiego, które zdobyły mistrzostwo klasy A na rok 1950, a to „Stal” z Mielca i „Stal” Stalowa Wola, zaliczone zostały do IV grupy rozgrywek o wejście do II ligi. W grupie tej oprócz wymienionych zespołów grać będą mistrzowie klasy A z Zagłębia, Lublina i Krakowa. Wtedy jednak „Stal” ze Stalowej Woli nie awansowała. 

Na koniec chciałem przedstawić mistrza klasy „A” Z.K.S. „Stal” Stalowa Wola 19 czerwca 1950 zródło – „Nowiny Rzeszowskie” nr.167 Całkowite odmłodzenie wszystkich drużyn. Duże rezerwy wyszkolonych piłkarzy. Daleko posunięta dyscyplina sportowa. Higieniczny tryb życia zawodników. Koleżeńskość na boisku, i w życiu prywatnym. Nacisk na techniczne wyszkolenie piłkarzy. Pogadanki ideologiczne i kulturalno – oświatowe. Oto zasady, które wprowadza w życie trener drużyny piłkarskiej Z.K.S. „Stali” ze Stalowej Woli Stanisław Malczyk, były gracz Cracovii. W dalszym ciągu – mówi trener Malczyk – prowadzę specjalne pogadanki i zaznajamiam zawodników z przepisami gry w piłkę nożną, przepisami sędziowskimi. Przeprowadzam częste wykłady taktyczne przy pomocy tablicy orientacyjnej oraz miniaturowego boiska. Prócz piłki nożnej przeprowadzam z zawodnikami ćwiczenia gimnastyczne, lekkoatletyczne, pływanie, siatkówkę, a w zimie jazdę na nartach i łyżwach oraz oczywiście zaprawę. Ważnym czynnikiem w naszej pracy sportowej jest harmonijna współpraca zarządu oraz kierownictwa sekcji która przyczyniła się w znacznym stopniu do osiągnięcia tak poważnych rezultatów. 

Skład zespołu „Stali” Stalowa Wola:
1. Zdzisław Cios – bramkarz – laborant, lat 24 – jest synem przodownika tokarskiego.
2. Janusz Anyszewski – rezerwowy bramkarz
3.Witold Zaręba – prawy obrońca – student – lat 20, syn robotnika – w drużynie gra od 1948 r.
4. Wiktor Pawełek – lewy obrońca – ślusarz – lat 37 – w drużynie gra od jej założenia.
5. Antoni Buczyński – prawy pomocnik – ślusarz – lat 31 – w zespole gra od 5 lat.
6. Jan Bączyński – środkowy pomocnik – kształci się na technika – konstruktora – syn robotnika, lat 19 – w drużynie gra od 1946 r.
7. Władysław Maryniak – lewy pomocnik – urzędnik w zakładach południowych – syn piecowego – w drużynie gra od 1946 r.
8. Wilhelm Szklener – prawy skrzydłowy – technik instruktor – lat 25 – w drużynie gra od 1945 r.
9. Ryszard Kozerski – prawy łącznik – student – lat 20 – syn szlifierza. 
10. Kazimierz Serafini – środkowy napastnik – kapitan drużyny – lat 24 – urzędnik – ojciec jest przodownikiem tokarskim – w pierwszej drużynie gra od 1946 r.
11. Zdzisław Nowak – lewy łącznik – lat 19 – uczeń – w pierwszej drużynie od 1947 r.
12. Jerzy Famulski – lewoskrzydłowy – laborant – lat 19 – w pierwszej drużynie od 1946 r. 

Powyższy tekst został oparty na źródłach książkowych oraz wydawnictwach takich jak prasa lokalna i regionalna. Całość przełożył – Zatorze. Kopiowanie treści bez zgody autora - zabronione. Ciąg dalszy nastąpi.